Het afleggen van een overledene

Wanneer een dierbare overlijdt, komt er veel op u af. Naast het verdriet en het regelen van de uitvaart zijn er praktische stappen die genomen moeten worden. Eén van de eerste handelingen is het afleggen van de overledene.

Dit is een respectvol en zorgvuldig proces waarbij het lichaam wordt verzorgd en klaargemaakt voor het laatste afscheid. In dit artikel leest u wat afleggen precies inhoudt, wie het doet, hoe u als nabestaande kunt meedenken en welke keuzes u heeft.

Wat betekent “afleggen”?

Afleggen is de term voor het verzorgen van het lichaam na het overlijden. Het gaat niet alleen om hygiëne, maar ook om respect en waardigheid. De overledene wordt gewassen, aangekleed en verzorgd, zodat familie en vrienden op een mooie en serene manier afscheid kunnen nemen.

Vaak wordt het afleggen gedaan door een uitvaartverzorger of een gespecialiseerde verzorger, maar nabestaanden kunnen, als ze dat willen, ook helpen of aanwezig zijn. Dat kan troost bieden en helpt sommigen bij het rouwproces.

Hoe verloopt het afleggen stap voor stap?

Elke uitvaartonderneming heeft een eigen werkwijze, maar meestal verloopt het proces in deze stappen:

1. Voorbereiding
De verzorger bespreekt eerst met de familie de wensen. Denk aan kleding, sieraden en persoonlijke details. Soms is er een uitvaartwens vastgelegd, bijvoorbeeld in een uitvaartcodicil of uitvaartverzekering.

2. Lichaam verzorgen
Het lichaam wordt voorzichtig gewassen en verzorgd. Hierbij wordt gekeken naar natuurlijk respect en privacy. Vaak worden haren gekamd, nagels verzorgd en wordt make-up gebruikt om een rustige uitstraling te geven.

3. Kleding en persoonlijke details
De overledene krijgt kleding aan die door de familie is uitgekozen. Dat kan formeel zijn, maar ook juist iets persoonlijks: een lievelingsjurk, een sporttenue of andere herkenbare kleding. Ook sieraden, een bril of hoofddeksel kunnen worden meegegeven als dat wenselijk is.

4. Opbaring voorbereiden
Na het afleggen wordt de overledene in de grafkist of op een opbaarplank gelegd. Er wordt gezorgd voor een nette, natuurlijke houding en een rustige gezichtsuitdrukking. Vaak worden koelelementen of een koeling gebruikt om het lichaam goed te bewaren tot de uitvaart.

Afleggen thuis of in een uitvaartcentrum

U kunt kiezen waar het afleggen plaatsvindt:

• Thuis: veel families vinden het fijn om de overledene thuis te houden. Zo is afscheid nemen in een vertrouwde omgeving mogelijk en kan familie rustig langs komen.
• Uitvaartcentrum: soms kiest men voor een uitvaartcentrum, bijvoorbeeld als er niet genoeg ruimte of faciliteiten thuis zijn. Hier is vaak een speciale verzorgingsruimte en een koeling aanwezig.

Beide opties zijn goed; het hangt vooral af van persoonlijke voorkeur en praktische omstandigheden.

Zelf helpen bij het afleggen

Steeds meer nabestaanden kiezen ervoor om actief betrokken te zijn bij het afleggen. Dit kan troost bieden en het afscheid persoonlijker maken. U kunt bijvoorbeeld helpen bij het wassen, aankleden of het aanbrengen van make-up.

Als u wilt helpen, bespreek dit met de uitvaartverzorger. Zij begeleiden u stap voor stap en zorgen ervoor dat het proces respectvol en veilig verloopt.

Kleding en persoonlijke keuzes

De keuze van kleding en accessoires maakt het afscheid uniek. Veel voorkomende keuzes zijn:

• Favoriete kledingstukken: van nette pakken tot een comfortabele trui of jurk.
• Symbolische voorwerpen: een ketting, trouwring, sjaal of religieus symbool.
• Herinneringsvoorwerpen: soms wordt iets dierbaars meegegeven, zoals een foto, brief of bloem.

Tip: kies kleding die makkelijk aan te trekken is en houd rekening met de temperatuur (bij thuisopbaring kan het koel zijn).

Het verschil tussen afleggen en balsemen

Afleggen is de standaard verzorging na overlijden en duurt meestal een paar uur. Balsemen of thanatopraxie is een uitgebreidere behandeling waarbij het lichaam langer geconserveerd blijft en de huid meer kleur en stevigheid krijgt. Dit is niet altijd nodig, maar kan handig zijn als de opbaring langer duurt of als iemand er zichtbaar rustig uit moet zien.

Wat kost het afleggen van een overledene?

De kosten voor het afleggen zijn meestal inbegrepen in een uitvaartpakket van de uitvaartondernemer. Regelt u alles zelf, dan liggen de tarieven gemiddeld tussen de € 150 en € 350, afhankelijk van extra wensen (bijvoorbeeld balseming of speciale make-up).

Met een uitvaartverzekering zijn deze kosten vaak gedekt. Bij een naturaverzekering is de verzorging standaard inbegrepen. Bij een kapitaalverzekering krijgt u een bedrag waarmee u de verzorging kunt betalen.

Praktische tips

• Leg wensen vast: schrijf in een wilsbeschikking of codicil op wat u wilt dragen of welke sieraden belangrijk zijn.
• Bespreek betrokkenheid: laat aan de uitvaartverzorger weten of u wilt helpen bij het verzorgen.
• Kies een vertrouwde plek: als het kan en goed voelt, kan thuisopbaring heel waardevol zijn.
• Vraag foto’s of make-upadvies: soms helpt een recente foto om de verzorger te laten zien hoe iemand er graag uitzag.

Het afleggen van een overledene is een liefdevolle en respectvolle manier om het lichaam voor te bereiden op het afscheid. Of u dit thuis laat doen of in een uitvaartcentrum, met of zonder eigen betrokkenheid: het doel is een vredig en waardig beeld van uw dierbare.

Door wensen te bespreken en eventueel een uitvaartverzekering te hebben, wordt dit proces minder belastend voor nabestaanden.